दिशा: मार्गदर्शक तत्त्वे
मानवजातीच्या इतिहासापासूनच दिशांचा शोध घेण्याची आणि त्यांचा वापर करण्याची गरज भासत आली आहे. पूर्वेकडे सूर्योदय होतो आणि पश्चिमेकडे मावळतो हे निरीक्षण करून दिशांची कल्पना विकसित झाली. जगभरातील संस्कृतींनी दिशांना महत्त्व दिले आहे आणि त्यांचा वापर धार्मिक विधी, वास्तुकला आणि नाविकरणासाठी केला आहे.
प्रमुख दिशा:
चार मुख्य दिशा आहेत:
- उत्तर: जिथे ध्रुव तारा दिसतो.
- दक्षिण: जिथे सूर्य दुपारी सर्वात उंच ठिकाणी असतो.
- पूर्व: जिथे सूर्य सकाळी उगवतो.
- पश्चिम: जिथे सूर्य संध्याकाळी मावळतो.
इतर दिशा:
चार मुख्य दिशांव्यतिरिक्त, इतर अनेक दिशा आहेत ज्यांचा वापर अधिक अचूकपणे स्थान निश्चित करण्यासाठी केला जाऊ शकतो. यात उपदिशा, जसे की ईशान्य (उत्तर-पूर्व) आणि नैऋत्य (दक्षिण-पश्चिम) समाविष्ट आहेत. तसेच, अंशांमध्ये मोजलेल्या दिशा देखील वापरल्या जाऊ शकतात, जसे की 30 अंश उत्तर किंवा 150 अंश पश्चिम.
दिशांचा शोध:
दिशांचा शोध घेण्यासाठी अनेक पद्धती वापरल्या जाऊ शकतात. यात सूर्य, तारे, चुंबकीय दिशा सूचक आणि जीपीएस उपकरणे यांचा समावेश आहे.
- सूर्य: सूर्याची स्थिती दिवसभरात बदलते, त्यामुळे त्याचा वापर दिशा निश्चित करण्यासाठी केला जाऊ शकतो. सकाळी, सूर्य पूर्वेकडे असतो आणि दुपारी दक्षिणेकडे असतो. संध्याकाळी, तो पश्चिमेकडे असतो.
- तारे: काही तारे, जसे की ध्रुव तारा, नेहमी एकाच ठिकाणी दिसतात. ध्रुव तारा उत्तरेला दिसतो आणि त्याचा वापर उत्तर दिशा निश्चित करण्यासाठी केला जाऊ शकतो.
- चुंबकीय दिशा सूचक: चुंबकीय दिशा सूचक हे एक उपकरण आहे जे पृथ्वीच्या चुंबकीय क्षेत्राचा वापर उत्तर दिशा निश्चित करण्यासाठी करते.
- जीपीएस उपकरणे: जीपीएस उपकरणे उपग्रह सिग्नलचा वापर आपले अचूक स्थान निश्चित करण्यासाठी करतात, ज्यामध्ये दिशा समाविष्ट आहे.
दिशांचा उपयोग:
दिशांचा वापर अनेक हेतूंसाठी केला जातो, यात खालील गोष्टींचा समावेश आहे:
- नकाशे आणि मार्गदर्शन: नकाशे दिशांचा वापर ठिकाणे दर्शवण्यासाठी आणि लोकांना मार्गदर्शन करण्यासाठी करतात.
- विमानचालन आणि नौकानयन: विमानचालक आणि नाविक दिशांचा वापर त्यांच्या गंतव्यस्थानांपर्यंत पोहोचण्यासाठी करतात.
- धार्मिक विधी: अनेक धार्मिक विधींमध्ये दिशांचा समावेश असतो. उदाहरणार्थ, मुस्लिम नमाजसाठी कबुला म्हणताना किबला दिशेला (मक्केतील काबा पवित्र मंदिर) तोंड करतात.
- वास्तुकला: काही इमारती दिशांनुसार बांधल्या जातात, जसे की सूर्यप्रकाशाचा अधिकतम लाभ घेण्यासाठी किंवा विशिष्ट धार्मिक विश्वासांचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी.
- जिल्हा परिषद शिक्षकांच्या जिल्हांतर्गत बदल्यांबाबतचे वेळापत्रक
- शिष्यवृत्ती परीक्षा आवेदन पत्र भरणे सुरू
- राज्यस्तरीय नवोपक्रम स्पर्धा सन २०२४-२५ चे आयोजन करणेबाबत….
- दर्जेदार व्हिडियो निर्मिती स्पर्धा 2023 तालुका व जिल्हास्तर निकाल
- शिक्षकांसाठी दर्जेदार शैक्षणिक व्हिडिओ निर्मिती स्पर्धा २०२३ राज्यस्तर पुरस्कार प्राप्त उमेदवार यादी
